‘Zo’n goede vrijdag vond Jezus het anders niet’ – deze Loesje zag ik gisteren langskomen op twitter. Mijn verbeelding werd direct geprikkeld: hoe zou het eigenlijk zijn om aan een kruis te hangen? Nooit eerder bij stilgestaan. Zacht uitgedrukt geen prettige gedachte. Leuk is anders. Een leuke vrijdag zal Jezus het niet gevonden hebben. Maar een goede vrijdag?
Leuk versus goed
Ik vraag me af of Loesje leuk en goed hier niet door elkaar haalt. Want wat goed is, is niet altijd leuk. Anders was het wel de annalen in gegaan als ‘leuke vrijdag’.
Goed en leuk – we lijken ze vaker te verwarren. Als het maar leuk is, als we maar plezier hebben, als onze behoeftes maar bevredigd zijn. Dan zijn we gelukkig. Maar geluk is méér dan dat. Martin Seligman, één van de grondleggers van de positieve psychologie, onderscheidt drie niveaus van geluk:
Plezier: positieve emoties, comfort en genot
Betrokkenheid: opgaan in wat je doet, je talenten inzetten
Zingeving: bijdragen aan iets waardevols
Geluk is dus méér dan plezier. Sterker nog, geluk in de vorm van betrokkenheid en zingeving ervaren we intenser, is duurzamer en minder omgevingsafhankelijk dan geluk in de vorm van plezier.
Onderzoek
Mijn promotieonderzoek bevestigt dit beeld. Aan het Storylab van de Universiteit Twente doe ik onderzoek naar geluk aan de hand van persoonlijke herinneringen. Geïnspireerd door de Japanse film ‘Wonderful Life’ heb ik meer dan 100 mensen de volgende vraag gesteld:
´Stel, er is een hiernamaals. Je mag één herinnering uit dit leven meenemen naar het hiernamaals, al je andere herinneringen worden gewist. Welke herinnering kies je?´
Wat blijkt? Als antwoord op deze vraag kiest méér dan de helft van de mensen een herinnering die niet bepaald ‘leuk’ te noemen is: een moment rondom ziekte, overlijden of crisis. Waarin sprake is van verdriet, lijden en angst. Toch zijn het stuk voor stuk herinneringen die mensen koesteren. Het zijn geen leuke of plezierige momenten, maar wel goede momenten: momenten van moed, van verbinding met anderen op moeilijke momenten, van nieuwe inzichten, van kracht en aanmoediging. Het is geluk op het diepste niveau.
Juist op dit niveau lijken we de weg kwijt te raken – genot en plezier winnen het vaak van zingeving. Zowel in de samenleving, als op het werk. In sommige organisaties waar ik als organisatieadviseur kom krijgen arbeidsvoorwaarden (‘waar heb ik recht op?’) meer aandacht dan toegevoegde waarde (‘waar draag ik aan bij?’). Mensen zijn verwend op het niveau van plezier, maar verwaarloosd op het niveau zingeving.
Een docent van een ROC vatte deze boodschap kernachtig samen:
Niet: wat vind je leuk? Maar: waar wil je moeite voor doen?
Waar wil jij moeite voor doen?
Een goede vraag om de komende dagen eens een ei over te leggen.
