Eerst dacht ik: als er maar genoeg mensen zijn die het anders willen, gaat het ook wel anders worden. Ik dacht aan de wipwap bij ons vroeger in de tuin. Als je maar genoeg gewicht aan de andere kant legt, slaat de wipwap vanzelf op enig moment om. Kinderlogica.

Ik ontmoette de afgelopen jaren veel gedreven mensen die absoluut van plan waren om het verschil te gaan maken. Maar ondanks inspanningen lijkt een grootschalige omslag in de instituties uit te blijven. Zelfs een behoorlijke crisis leidt ogenschijnlijk niet tot een ‘omkering van de pijl’ zoals Wouter Hart het noemt.

Het sombere vermoeden ontstond bij mij dat we van bestaande instituties misschien niet mogen verwachten dat ze een dergelijke ommezwaai maken. Anders denken, anders kijken, nieuwe manieren van werken vinden, komen misschien eerder van nieuwe initiatieven.

En toen ontmoette ik Irene en Jan Dirk van de Voort, boer en boerin en de filmmaker Onno Gerritse die een film over hun ontwikkelproces maakte: ‘Dansen met gehoornde dames’. In het boek Organiseren met Toekomst (Guido van de Wiel) worden zij uitgebreid geportretteerd. Dit boerenbedrijf bij mij om de hoek bestaat al lang en heeft een dergelijke omkering doorgemaakt. Het is dit stel gelukt om de bedoeling van hun bedrijf weer als uitgangspunt te nemen. Ze nemen niets voor lief, bevragen alles en kiezen alleen voor die oplossingen die de bedoeling van hun bedrijf ondersteunen. Het is inmiddels weer een gezond bedrijf, met een mooi rendement en werk voor vijf families.

En op 16 december jl. zag ik bij Nieuwsuur een reportage over Opella, een zorginstelling bij ons in het dorp. De inspecteur gaf het een 8+ en stelde deze instelling als voorbeeld voor al die verpleeghuizen met de schrijnende verhalen. Een paar jaar geleden sprak ik de aanstichter van deze verandering die je gerust een ommezwaai kan noemen, Kars Hazelaar, de voorzitter van het College van Bestuur. Hij vertelde toen over zijn plannen. Hij had net met het ministerie een ‘regelvrije periode’ kunnen afspreken. De regeldruk was zo groot geworden, dat iedereen daaronder leed. Hij wilde daarvan af en probeerde ruimte te creëren, zodat er weer aandacht kon zijn voor kwetsbare mensen die zorg nodig hadden en voor betrokken mensen die zorg wilden geven. Alle overbodige regels, zowel die opgelegd waren door externe partijen als die in de loop van tijd intern waren ontstaan, werden overboord gegooid. Regelarm werken werd de norm. En dat heeft, zo laat de reportage nu zien, tot prachtige resultaten geleid. Het werkt! En het kan!

Dank aan deze twee organisaties in mijn directe omgeving die laten zien wat mogelijk is in onmogelijke situaties en aan degenen die dat in beeld hebben gebracht.
Voor mij zijn het Bakens van Hoop.